Ga je dit jaar rondreizen in Europa? En heb je een zwak voor street art? Dan hoort Berlijn sowieso op je bucketlist van de beste vakantiebestemmingen in 2021. In de Duitse hoofdstad spot je namelijk de grootste openluchtgalerij ter wereld. En dan nog wel op een buitengewoon bijzondere locatie, namelijk een 1.316 meter lang overblijfsel van de Berlijnse Muur.
Kunstzinnig restant van de Berlijnse Muur
Vandaag blijft er maar weinig over van de Berlijnse Muur, de fysieke barrière die de Duitse hoofdstad tussen 1961-1989 verdeelde. Na de val van de Muur aarzelden de verenigde Duitsers niet om het 45,3 kilometer lange onding met de grond gelijk te maken. Tegelijkertijd mocht deze ellendige geschiedenis ook niet zomaar vergeten worden. Daar zouden de lokale kunstenaars en hun internationaal adressenboekje wel even voor zorgen.
In december 1989 gingen ze aan de slag. 118 kunstenaars uit 21 landen haalden hun graffitispuitbussen, verfborstels en schilderpenselen boven. Samen maakten ze 105 kunstwerken verspreid over een 1.316 meter lang overblijfsel van wat ooit West- en Oost-Berlijn scheidde.
Je vindt de imponerende openluchtgalerij in de Mühlenstraße tussen Berlin Ostbahnhof en de Oberbaumbrücke in het district Friedrichshain-Kreuzberg.
‘Hinterlandmauer’
Voorheen maakte het (toen nog kleurloze) bouwwerk deel uit van de zogenaamde ‘Hinterlandmauer’, de binnenmuur op het DDR-grondgebied. Van een buitenmuur was op deze plaats geen sprake. De Spree, de rivier die parallel met de galerij loopt, vormde namelijk al een natuurlijke grens met West-Berlijn.
Overigens was graffiti langs de buitenmuur in het vrije Westen tijdens de Koude Oorlog doodnormaal. Iets wat de inwoners achter de Oost-Berlijnse kant nooit in hun hoofd durfden halen. En toen zette ‘die Wende’ Berlijn en vervolgens de hele wereld op zijn kop.
Kussende socialisten en triomfantelijke Trabanten
Het kransje internationale artiesten zat niet bepaald om inspiratie verlegen. De periode na ‘die Wende’ gonsde van euforie en geloof in een betere toekomst. Denk maar aan Gabriel Heimlers ‘Der Mauerspringer’ die vastberaden zijn vrijheid tegemoet wipt.
De afgebeelde onderwerpen pikten rechtstreeks in op de sociaaleconomische context en politieke thema’s. De twee bekendste zijn alomtegenwoordig in de Berlijnse souvenirshops.
De Russische schilder Dmitri Vrubel zette zijn handtekening onder het iconische ‘Mein Gott, hilf mir, diese tödliche Liebe zu überleben’, beter bekend als de socialistische broederkus tussen DDR-leider Erich Honecker en de SU-voorman Leonid Brezjnev.
Haast even iconisch is Birgit Kinders Trabant die triomfantelijk door de Muur ramt. Let zeker op de nummerplaat van dat communistisch vervoermiddel bij uitstek. Die verwijst uiteraard naar 9 november 1989, de dag waarop de Muur viel.
Een monument in verval?
Op 28 september 1990 kreeg East Side Gallery haar plechtige opening. Nauwelijks een jaar bemachtigde ze al de status van nationaal monument. Veel daadwerkelijke bescherming leverde dat evenwel niet op. Overmoedige vandalen met weinig aangeboren talent voor de edele graffitikunst, grillige natuurelementen en onopgevoede toeristen lieten al snel hun vernielzuchtige sporen na.
Zo kon het niet langer. In 1996 stampte Kani Avi ‘East Side Gallery e. V.’ uit de grond. Dit initiatief ontfermde zich voortaan over de restauratie en conservering. In 1996 en 2000 waren er al enkele bescheiden herstellingen. In 2009 kreeg de hele openluchtgalerij een complete opfrisbeurt.
Restauratie
De huidige schilderijen zijn dus eigenlijk reproducties van de originelen uit 1990. Niet elke oorspronkelijke artiest was daarmee tevreden. Sinds november 2018 waakt de ‘Stiftung Berliner Mauer’ over het wel en wee van dit kleurrijke ‘Denkmal’.
En dat is broodnodig. Meer dan drie miljoen toeristen verdringen zich jaarlijks voor de East Side Gallery. Daarnaast willen hebberige vastgoedreuzen al eens een opening in dit fraai stukje straatkunst slaan voor hun snode bouwplannen.
Must-see
Vink dus zeker Duitsland aan als je gaat rondreizen in Europa. Want alleen al voor dit unieke straatkunstmonument behoort Berlijn tot de beste vakantiebestemmingen in 2021.